• Przejdź do głównej nawigacji
  • Przejdź do treści
  • Przejdź do głównego paska bocznego
Miasto i Gmina WOJNICZ

Miasto i Gmina WOJNICZ

Oficjalna strona Miasta i Gminy WOJNICZ

  • Aktualności
  • Mieszkaniec
    • Kalendarz wydarzeń
    • Sprawy urzędowe
    • Wybory Sołeckie
    • Oświata
    • Środowisko i rolnictwo
    • Organizacje pozarządowe
    • Kultura
    • Strategia rozwoju
    • Polityka środowiskowa
    • Sport
    • Rewitalizacja
  • Załatw sprawę
  • Inwestor
    • Charakterystyka gospodarcza
    • Inwestycje miejskie – UE
    • Nieruchomości
    • Przetargi
    • Poradnik przedsiębiorcy – Jak założyć firmę
    • Kącik Przedsiębiorcy
    • Zielony Park Przemysłowy
    • Inwestorzy
  • Turysta
    • Herb i hymn Wojnicza
    • Historia
    • Atrakcje
    • Baza turystyczna
    • Galerie
  • Pokaż pole wyszukiwania
Ukryj pole wyszukiwania
Strona główna/Turysta/Zabytki Wojnicza/Cmentarze

Cmentarze

Wczesnego średniowiecza sięga niewątpliwie coraz lepiej rozpoznawany cmentarz na podgrodziu, gdzie później zbudowano gotycki kościół. Wiadomo także, iż zwłaszcza w czasie zaraz zmarłych chowano w polach, a nawt w mieście w domach. Wcale dobrze jest potwierdzony cmentarz wokół kolegiaty, zlikwidowany w 1784 r. Przypuszcza się, że mogło tu być pochowanych nawet 15 000 zmarłych. Mniejszych rozmiarów cmentarz w tym samym czasie funkcjonował przy kościele św. Leonarda, gdzie grzebano raczej pensjonariuszy tamtejszego szpitala.

W 1784 r. nieopodal gościńca warszawskiego (dzisiejsza ul. Warszawska)  założono nowy cmentarz, poza terenem zagospodarowanym pod domostwa, niemal w polach, który poświęcił kanonik Jan Pstruszyński. Tutaj uroczyście pochowano wówcza kości znalezione w grobach w podziemiach i wokół kolegiaty.  Plac pod cmentarz musiało dostarczyć miasto. Dały go Rozalia Kieciowska, Ewa Królikiewiczowa, Katarzyna Tynderska i Helena  Gałacińska, które w 1792 r. zeznały na ratuszu odpowiedni dokument. W 1833 r. proboszcz Ignacy Zaręba zbudował wokół cmentarza ogrodzenie, posadził kasztany, a przez role dworskie poprowadził drogę i mostki na rowach. Dzisiaj ów cmentarz, funkcjonujący tutaj co najmniej do 1850 r przypomina pamiątkowy krzyż, wzniesiony staraniem Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Wojnickiej w 1993 r.

Nie wiadomo w jakich okolicznościach doszło do założenia nowego cmentarza, właśnie przy końcu ulicy Tarnowskiej. Być może zadecydowała większa dostępność nowego miejsca. Pierwsze o nim wzmianki wiążą się z wybudowaniem w 1852 r. rodowej kaplicy Jordanów św. Krzyża, której fundatorką jest Apolonia z Jordanów 1º voto księżna Woroniecka 2º voto Romanowa Jordanowa z Więckowic. Od 1894 r. cmentarz był przedmiotem wieloletniego sporu między miastem a parafią. Zakładała  go parafia, ale zgodnie z austriackim prawem cmentarnym w latach dziewięćdziesiątych XIX w. zajęła go gmina miejska i zaczęła wykonywać na nim swe władztwo. Ostatecznie w latach trzydziestych XX w. sąd przyznał to prawo miastu i tym samym cmentarz został skomunalizowany. W 1993 r. kaplica grobowa Jordanów św. Krzyża została przekazana przez Marię z Jordanów Lastowiecką do użytku parafii i odtąd jest wykorzystywana do odprawiania nabożeństw pogrzebowych.

Druga kaplica rodowa na cmentarzu wojnickim, to  Stadnickich. Fundatorem jest hr. Jan Stadnicki z Wielkiej Wsi, a zbudował ją w 1915 r. architekt zatrudniany w dworze wielkosińskim Tadeusz Stryjeński, przy współudziale Wojciecha Kossaka, częstego gościa tegoż dworu. Architektura kaplicy nie unika naśladownictwa stylowego, ale też oddaje artystowską atmosferę tego czasu (np. celtycki krzyż w zwieńczeniu dachu). Na planie kwadratu, zwieńczona podwójnym gzymsem w formie stylizowanych belek stropowych, zakończona jest absydą. Nakrywa ją kopułowy dach z owym celtyckim krzyżem w zwieńczeniu. Drzwi metalowe z monogramem PAX, zaopatrzone są w dwie stylizowane kołatki. Nad nimi rodowy herb Stadnickich Śrzeniawa (Drużyna), nakryty hrabiowską koroną z dziewięcioma perełkowymi pałkami. Posiada cztery okna, dwa okrągłe od wschodu i zachodu, dwa prostokątne przy absydzie. Ogrodzona jest metalowymi prętami ażurowymi, umocowanymi na kamiennych ściętych ostrsłupach. Prawdopodobnie w czasie okupacji ukrywali się w niej Żydzi; w każdym razie policja niemiecka wystawiła tu obserwacyjny posterunek.

W 2008 r. przed kaplicą św. Krzyża został odsłonięty pomnik Golgoty Wschodu. Monument zaprojektował artysta plastyk Jacek Kucaba, wykonany został z granitu, biały obelisk i czerwony postument,  z cierniową koroną na otaczającej go brązowej opasce i Matką Boską Katyńską na froncie.

Cmentarz wojnicki, otoczony od ulicy Tarnowskiej murem zaprojektowanym przez architekta Otto Schiera i zbudowanym w 1991 r. jest przedmiotem troski  Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Wojnickiej. Z jego inicjatywy sporządzono rejestr grobów, oznaczając je i identyfikując. Pozwala to prowadzić bardziej racjonalną gospodarkę komunalną. Sporządzono także inwentaryzację drzewostanu i okazało się, że cmentarz jest pełen ciekawych drzew. Przede wszystkim jednak Towarzystwo systematycznie wykonuje opiekę nad wartościowymi zabytkami cmentarza, organizując w tym celu coroczne kwesty w święto zmarłych. Umożliwiło to konserwację wielu zaniedbanych grobowców. Przykłady to XIX-wieczna rzeźba aniołka na grobie Julusia Pieli w kwaterze I nr 187, z sentymentalną inskrypcją, rzeźba w kwaterze I na grobie nr 108 Karola Harlendera, wzniesiona po 1891 r., czy rzeźba Piety na grobie w kwaterze I nr 80 z XIX w. (189? r.) Elżbiety ze Stańskich Górskiej, czy żeliwny grobowiec w kwaterze I nr 115 w kształcie tumby ks. Andrzeja Galińskiego i Konstantego Wiśniowskiego, z trudną do interpretacji symboliką, być może o proweniencji masońskiej (motyl nocny – ćma w wieńcu laurowym, gasnące pochodnie), z ciekawą inskrypcją. Systematycznie co roku kilka grobów jest poddawane zabiegom konserwatorskim i już widać wyniki tej działalności. Równolegle prowadzi to do rozpoznawania zabytkowej substancji cmentarza.

Specyficzną grupę nagrobków stanowią groby powstańców. Należą tu grobowiec w kwaterz I nr 311 Józefa Fabiana Jodłowskiego (†1910 r.), uczestnika powstania styczniowego, grobowiec Ludwika Trębickiego herbu Prus (1885 r.), także uczestnika powstania styczniowego, grobowiec w  kwaterze I nr 183 Tadeusza Tłuckowskiego herbu Cholewa (†1892 r.), uczestnika powstań listopadowego i styczniowego, grobowiec w kwaterze I nr 210 Leopolda Pędrackiego (†1888), uczestnika powstań listopadowego i styczniowego. Do tej grupy zaliczyć można grobowiec w kwaterze III nr 40 Władysława Jordana herbu Trąby (†1891 r.), adiutanta generała Bema w czasie kampanii węgierskiej 1848 r. i znanego działacza emigracyjnego, w Wojniczu nazywanego „pułkownikiem tureckim”.

W kwaterze I nr ….. znajduje się nagrobek rodziny Opiołów z 1973 r. Jest on dziełem artysty krakowskiego Bronisława Chromego, a zadziwia swą prostotą i elegancją, pełną symboliki. Grobowiec powstał po odnalezieniu grobu Władysława Opioły w Gardelegen i przeniesieniu prochów na wojnicki cmentarz. Władysław Opioła został aresztowany w 1943 r., poczem trafił do obozu w Pustkowie, następnie w Buchenwaldzie i Mittelbau. W czasie ewakuacji obozu w 1945 r. więźniowie zostali zamknięci przez konwojujących Niemców w stodole i spaleni niemal w przeddzień wyzwolenia.

Uwagę zwracają nagrobki niektórych proboszczów wojnickich. Najstarszy to  żeliwny grobowiec w kwaterze I nr 115 w kształcie tumby ks. Andrzeja Galińskiego (†1859) i Konstantego Wiśniowskiego. Odnotować także należy grobowce następnych proboszczów ks. Błażeja Gwiazdonia (†1889) –  kwatera I nr 185,  ks. Józefa Rosnera (†1911) – kwatera I nr 110, ks. Marcina Zaczka (†1921) – kwatera I nr 145, grobowiec proboszczów w kwaterze I nr 13, gdzie pochowano ks. Józefa Głuca (†1927), ks. Jana Rzepkę (†1976) i ks. Franciszka Padykułę (†1994), a także grobowiec w kwaterze I nr 277  ks. Franciszka Sierosławskiego (†1959) długoletniego katechety wojnickiego.

*

W Wojniczu znajdują się dwa austriackie cmentarze wojenne, założone w wyniku  wykonania decyzji podjętych przez ministerstwo wojny z 1915 r. Tuż za kaplicą loretańską w 1917 r. zbudowano cmentarz wojenny nr 282.  Cmentarz projektował porucznik Robert Motka. Pochowano tutaj żołnierzy austriackich i rosyjskich, w liczbie 36 nieznanych (dwie mogiły zbiorowe po 16 żołnierzy w tym 32 rosyjskich) i 8 grobów imiennych, wyłącznie austriackich. Pośrodku wzniesiono wielki krzyż, który tak jak i nagrobne projektował Gustaw Ludwig. W rogu cmentarza komunalnego, tuż przy wejściu, znajduje się austriacki cmentarz wojskowy nr 285. Jest on zaprojektowany przez porucznika Roberta Motka i mieści 21 pojedynczych mogił żołnierskich. Inskrypcja brzmi: Vergängliche │ was Ihr Grosses tut │ bleibt unvergänglich (Śmiertelni! │ wasze wielkie czyny │ pozostaną nieśmiertelne). Nad cmentarzem opiekę sprawuje szkoła podstawowa im. Św. Kingi.

Pierwszy Sidebar

  • Turysta
    • Zabytki Wojnicza
      • Gród i podgrodzie
      • Kolegiata św. Wawrzyńca
      • Dzwonnica
      • Plebania
      • Średniowieczny układ urbanistyczny
      • Przedmieście Zamojskie
      • Kaplica Mszalna Najśw. Panny Marii Loretańskiej
      • Przedmieście Zawale
      • Przedmieście tarnowskie
      • Kościół św. Leonarda
      • Kaplica mszalna św. Krzyża
      • Pałac Dąmbskich na Starostwie
      • Krajobraz kapliczek przydrożnych, krzyży i figur
      • Cmentarze
      • Inne obiekty zabytkowe
    • Herb i hymn Wojnicza
    • Historia
    • Atrakcje
    • Baza turystyczna
    • Galerie

Ogłoszenia

Ostrzeżenie meteorologiczne

Zaproszenie na warsztat refleksyjny w ramach ewaluacji wewnętrznej LSR LGD Dunajec-Biała

Weź udział w projekcie „Praca z POWER-em!”

Darmowa pomoc prawna dla mieszkańców Powiatu Tarnowskiego

LGD Dunajec – Biała informuje o unieważnieniu naborów

Ostrzeżenie meteorologiczne

zobacz wszystkie ogłoszenia

Przydatne linki

logo Małopolskiego Urzedu Wojewódzkiego
logo Głównego Urzędu Statystycznego
logo Wyborów Do Organów Jednostek Pomocniczych
baner przedstawiający koronawirusa
logo Karty Duzej Rodziny
baner graficzny Funduszu Dróg Samorządowych
baner graficzny Nieodpłatnej Pomocy Prawnej
logo Związku Samorządów Polskich
logo
logo Programu Czyste Powietrze
baner programu OZE
logo Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska

Stopka

Urząd Miejski w Wojniczu

Rynek 1
32-830 Wojnicz

tel. 14 6790 – 108
fax 14 6790 – 100

um@wojnicz.pl
www.wojnicz.pl

Wszelkie prawa zastrzeżone © 2021 · Urząd Miejski w Wojniczu · Gmina Wojnicz · Zaloguj się

Godziny urzędowania

Poniedziałek – piątek: 7.30 – 15.30
Środa – dzień wewnętrzny

logo Biuletynu Informacji Publicznej
logo ePUAP
  • polski
  • Mapa strony
  • Polityka Prywatności RODO oraz Cookies
  • Deklaracja dostępności
  • Monitoring
  • O serwisie
RODO: W związku z rozpoczęciem obowiązywania przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE ogólne rozporządzenie o ochronie danych, informujemy, że od dnia 25 maja 2018 r. na naszym portalu obowiązuje zaktualizowana Polityka Prywatności. COOKIES: Nasz Portal wykorzystuje pliki cookies w celu dostosowania portalu do potrzeb użytkownika. Więcej informacji o RODO oraz cookies wykorzystywanych na Portalu znajdziesz klikając w poniższy przycisk.ZgodaPolityka prywatności